Afkoelen van Koffie

Soms sta je voor een enorm dilemma. Je hebt je to-go cup gevuld met je favoriete koffie en je wilt hem zo lang mogelijk warm houden. Doe je de melk er nu eerst in of wacht je tot vlak voordat je de koffie gaat drinken? Op welke manier blijft hij het langst lekker heet?
Oké, voorop gesteld dat toevoegen van borstvoeding van een koe aan je koffie een gekke gewoonte is, valt het toch niet te ontkennen dat ruim 70% van de in de Nederlandse horeca geserveerde koffie melk bevat. Er is een aantal redenen om de melk direct in de koffie te doen wanneer je deze zo lang mogelijk heet wilt houden.

De eerste is omdat melk de koffie iets stroperiger maakt. Hoe stroperiger een vloeistof, hoe minder snel deze zal verdampen. Zoals we allemaal op de middelbare school hebben geleerd: verdampen kost warmte. Verdamping tegengaan is dus afkoeling tegengaan. Stroperige vloeistoffen verdampen minder makkelijk waardoor de koffie minder snel af  zal koelen.

De tweede reden heeft te maken met kleur. Zwarte objecten nemen makkelijk warmte op. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen een zwart t-shirt en een wit t-shirt in de zomer. In het witte t-shirt zul je veel koeler blijven dan in het zwarte omdat het minder warmte absorbeert. Naast dat het zwarte shirt de warmte makkelijker opneemt, straalt het de warmte ook makkelijker af. Een reden dat in het verleden de kolenkachels meestal zwart waren. Dus hoe meer melk in je koffie, hoe witter de vloeistof en hoe langzamer deze af zal koelen. De verschillen zijn niet enorm maar samen met de volgende reden maakt het een meetbaar verschil.

Voor die derde reden moeten we er een scheikundige bijhalen. Namelijk Stefan Boltzmann. Kort door de bocht zegt zijn wet dat hete objecten hun warmte sneller afstaan dan minder hete objecten. Dit hebben we natuurlijk even getest.
We hebben een mok gevuld met vers gezette koffie. We hebben hier direct koude melk aan toegevoegd. Dit had natuurlijk tot gevolg dat de temperatuur van de koffie naar beneden ging.
In een identieke mok hebben we dezelfde hoeveelheid koffie gegoten maar er nog geen melk aan toegevoegd. De temperatuur van de koffie in deze mok was natuurlijk hoger. We hebben de temperatuur van beide mokken nauwkeurig in de gaten gehouden. Benieuwd naar het resultaat? Na 4,5 minuut hadden beide vloeistoffen exact dezelfde temperatuur! Met dit verschil dat toen we koude melk aan de zwarte koffie toevoegden, de temperatuur nog eens flink ging zakken.

De conclusie is dus dat als je wilt dat je koffie met melk minder snel afkoelt, je de melk beter direct toe kunt voegen.

Hoe kom ik op het idee om een test zoals hierboven met koffiemelk uit te voeren? Simpel. Een telefoontje van het Radio 2 programma Bureau Kijkt in de Vegte. Zij kregen deze leuke vraag van een luisteraar !